Sam Bankman, sneller rijk dan wie ook

Daar­naast stond Bank­man-Fried bekend om zijn filan­tro­pi­sche wel­da­dig­heid, met name op het gebied van effec­tief altru­ïs­me en die­ren­wel­zijn. Hij heeft aan­zien­lij­ke dona­ties gedaan aan lief­da­dig­heids­or­ga­ni­sa­ties en goe­de doe­len, om zo een posi­tie­ve impact op de wereld te kun­nen heb­ben. Over het alge­meen werd Bank­man-Fried erkend als een zeer invloed­rij­ke en visi­o­nai­re figuur in de cryp­to­cur­r­en­cy-wereld, bekend om zijn onder­ne­mers­geest, inno­va­tie­ve den­ken en filan­tro­pi­sche inspan­nin­gen. Met de nadruk op ‘werd’.

Het pro­bleem met cryp­to-mun­ten of cryp­to-valu­ta is dat het eigen­lijk geen valu­ta zijn maar niet-gere­gle­men­teer­de, meest­al onge­dek­te effec­ten die ver­han­deld wor­den op slecht gere­gle­men­teer­de, gede­cen­tra­li­seer­de mark­ten via soms zeer slecht gere­gle­men­teer­de bro­kers of op plat­for­men waar­op wei­nig con­tro­le kan wor­den uit­ge­oe­fend. De block­chain tech­no­lo­gie is de eni­ge lijm die deze mark­ten samen­houdt. Uiter­aard vraagt dit om moei­lijk­he­den. Vori­ge week don­der­dag werd Sam Bank­man-Fried ver­oor­deeld tot 25 jaar gevan­ge­nis­straf omdat hij mil­jar­den dol­lars heeft gesto­len van klan­ten via zijn cryp­to­cur­r­en­cy-plat­form FTX. Het bete­ken­de de spec­ta­cu­lai­re onder­gang van het nieuw­ste won­der­kind van Sili­con Val­ley, die zich in het gezel­schap van beroemd­he­den bevond zoals Gise­le Bünd­chen en Tom Brady.

Op 7 novem­ber 2022, toen zijn cryp­to-beurs begon te wan­ke­len, deed Bank­man-Fried wat hij altijd deed: hij woog zijn kan­sen af. Eer­der die dag had een riva­li­se­ren­de cryp­to­tra­der op soci­a­le media een tweet gelan­ceerd over de wan­ke­le finan­ci­ën van Bankman-Fried’s cryp­to­beurs. Door deze tweet was het hek van de dam en kwa­men zijn klan­ten in een bankrun terecht van mil­jar­den dol­lars. In een onli­ne chat raad­pleeg­de Bank­man-Fried daar­over twee van zijn belang­rijk­ste mana­gers. “Denk je dat de tweet per sal­do slecht zal uit­draai­en?” vroeg hij hun. Ze beke­ken de situ­a­tie vreemd genoeg als een bere­ken­de gok. Was het moge­lijk dat zijn rivaal zijn kri­tiek nog zou terug­ne­men? Was het waar­schijn­lijk dat dat de neer­gang van FTX zou stop­pen? Vrij onwaar­schijn­lijk, con­clu­deer­de Bankman-Fried.

Dat soort waar­schijn­lijk­heids­be­re­ke­nin­gen maak­te Bank­man-Fried al jaren­lang. Dat soort snel­le afwe­gin­gen waar­van zijn vrien­den zei­den dat hij die in bij­na elke situ­a­tie toe­pas­te. Eén kans op zoveel, zo beoor­deel­de hij elke ris­kan­te trans­ac­tie. Een tijd­lang leek die aan­pak te wer­ken. Als won­der­boy van de Cryp­to werd Bank­man-Fried snel­ler rijk dan zowat ieder­een in de geschie­de­nis. Hij ver­gaar­de naar schat­ting $26 mil­jard aan per­soon­lijk ver­mo­gen op de leef­tijd van 30 jaar. Hij kwam op de voor­pa­gi­na van ontel­ba­re tijd­schrif­ten te staan. Zijn poli­tie­ke invloed steeg als een komeet, maar hij stort­te dan ook even snel neer als een komeet.

De boven­ver­mel­de tweet was, zoals te ver­wach­ten, slecht uit­ge­draaid. Mil­jar­den dol­lars stroom­den weg van het FTX plat­form in min­der dan vijf dagen. Toen dat gebeurd was, ont­brak er meer dan $8 mil­jard aan gel­den van klan­ten en was het bedrijf fail­liet. Vijf weken later heb­ben aan­kla­gers in Man­hat­tan Bank­man-Fried aan­ge­klaagd wegens ver­schil­len­de finan­ci­ë­le mis­drij­ven, waar­on­der e‑mail frau­de, effec­ten­frau­de, grond­stof­fen­frau­de en het wit­was­sen van geld. Gedu­ren­de het vier weken duren­de pro­ces wer­den twee tegen­ge­stel­de ver­sies van Bank­man ten tone­le gebracht. In het ene ver­sie was hij een bril­jant maar mis­kend genie, wiens tekort­ko­min­gen als CEO het moge­lijk maak­ten dat er onder zijn neus mas­sa­le frau­de werd gepleegd. In de ande­re ver­sie, voort­sprui­tend uit getui­ge­nis­sen van voor­ma­li­ge leden van zijn inner cir­cle, mof­fel­de Bank­man-Fried mil­jar­den dol­lars aan klan­ten­gel­den weg. Hij ging er van uit dat hij toch nooit betrapt zou wor­den. Bei­de ver­ha­len ont­hul­len hoe nauw de kapi­ta­len die pas­seer­den op de FTX cryp­to­beurs ver­bon­den waren met het ima­go van haar oprich­ter, wiens spe­ci­a­le aan­trek­kings­kracht voor­ma­li­ge pre­si­den­ten, beroemd­he­den en bedrijf­sty­coons naar zijn mul­ti mil­jar­den dol­lar gok­tent lok­te. Bank­man-Fried deed er niet moei­lijk over: hij wil­de inder­daad rijk wor­den. Maar in zijn visie wil­de hij al die mil­jar­den alleen maar ver­die­nen om ze weer weg te geven. Als over-pres­te­rend kin­de­ren van twee over-pres­te­ren­de ouders wer­den Bank­man-Fried en zijn jon­ge­re broer op jon­ge leef­tijd opge­voed in het Uti­li­ta­ris­me, een doc­tri­ne die stelt dat de meest ethi­sche keu­ze die­ge­ne is die in de hoog­ste mate bij­draagt aan het wel­zijn van het hoog­ste aan­tal men­sen ter wereld.

Op 25-jari­ge leef­tijd (in 2017) richt­te Sam Ala­me­da Research op, een cryp­to-inves­te­rings­be­drijf. Hij had immers opge­merkt dat de prij­zen van Bit­coin aan­zien­lijk vari­eer­den van land tot land. De opge­star­te arbi­tra­ge­han­del lever­de Ala­me­da Research al snel $20 mil­joen op in slechts drie weken tijd.
In 2019 richt­te hij FTX op, des­tijds een in Hong Kong geves­tig­de cryp­to­beurs voor inter­na­ti­o­na­le inves­teer­ders. Net als Eli­za­beth Hol­mes — een ande­re instant mil­jar­dair uit Sili­con Val­ley wiens ster later even­eens zou ver­ble­ken — slaag­de hij erin gro­te inves­teer­ders te over­tui­gen niet alleen con­tant geld, maar ook geloof­waar­dig­heid aan het bedrijf te geven. Bin­nen enke­le maan­den tijd had het dage­lijk­se han­dels­vo­lu­me op FTX $300 mil­joen bereikt. Tegen 2021 maak­te hij zijn debuut op de For­bes 400, de jaar­lijk­se lijst van de rijk­ste Ame­ri­ka­nen, met een ver­mo­gen van $22,5 mil­jard.
Som­mi­gen schrij­ven het opmer­ke­lij­ke suc­ces van Sam Bank­man toe aan zijn onge­woon hoge tole­ran­tie voor risi­co’s, de bereid­heid om alles­ver­woes­ten­de gevol­gen te ris­ke­ren tegen een zo hoog moge­lij­ke belo­ning. “Hij zou met ple­zier een munt­je opgooi­en, en als het kop zou zijn dan zou de wereld wor­den ver­nie­tigd,” zei sprak ex-vrien­din en voor­ma­li­ge CEO van Ala­me­da Research Caro­li­ne Elli­son tij­dens het proces.

Bank­man stond graag in de schijn­wer­pers en kwam zo op het podi­um te staan met o.m. voor­ma­lig Brits lei­der Tony Blair en met de voor­ma­li­ge Ame­ri­kaan­se pre­si­dent Bill Clin­ton. Samen met super­mo­del Gise­le Bünd­chen ver­scheen hij in Vogue. Vol­gens inter­ne bron­nen leek het leven bij FTX eer­der op een zomer­kamp Wis­kun­de voor vol­was­se­nen. De kan­to­ren waren steeds gevuld met bril­jan­te bol­le­bo­zen en het geheel werd geleid door de immer slor­dig ogen­de Bank­man-Fried. Hij was super onge­or­ga­ni­seerd en hij was altijd slor­dig gekleed met veel te wij­de shorts, ver­tel­de een voor­ma­li­ge FTX-mede­werk­ster aan de BBC. Hij liep op blo­te voe­ten rond op het kan­toor, voeg­de ze er aan toe. Het mana­ge­ment team van FTX was een hech­te groep die soms blin­de­lings naar Sam luis­ter­de, ver­klaar­de een werk­ne­mer. Het kon er sek­te-ach­tig aan toe gaan. Nata­lie Tien, die de public rela­ti­ons deed en de agen­da van Bank­man-Fried bij FTX voor meer dan twee jaar bij­hield, ver­klaar­de dat hij een zeer cha­ris­ma­tisch lei­der was tot op het punt waar­op het wat toxisch begon aan te voe­len. We ver­trouw­den hem gewoon voor 100%, ver­tel­de ze aan de BBC. We durf­den bij­na niet meer voor onze mening uitkomen.

Het waren niet alleen men­sen bin­nen het bedrijf die aan de lip­pen hin­gen van Sam Bank­man. Door naast Bill Clin­ton, Tony Blair, Gise­le Bund­chen en Katy Per­ry te ver­schij­nen in kor­te broe­ken en slecht pas­sen­de T‑shirts, ont­pop­te hij zich als een ambas­sa­deur van de cryp­to-sec­tor, net toen deze sec­tor his­to­ri­sche hoog­te­pun­ten begon te berei­ken. Een deel van de mys­tiek bestond er in dat Bank­man-Fried af zag van de luxe die hij zich gemak­ke­lijk had kun­nen ver­oor­lo­ven. Zijn advo­ca­ten zei­den tij­dens het pro­ces dat hij zo bij­voor­beeld geen jacht bezat. Hij reed rond in een ver­sle­ten Toyo­ta Corol­la en gaf geen geld uit aan dure kle­dij. Onder­tus­sen trad hij wel op voor het Con­gres en bepleit­te hij toe­ne­men­de regu­le­ring van de cryp­to­markt. Met dit voor­beel­dig gedrag onder­scheid­de hij zich van veel van zijn col­le­ga’s. Hij werd een refe­ren­tie in de cryp­to­we­reld. En ten­slot­te was er nog zijn ultie­me ima­go van wel­doe­ner: Bank­man-Fried die al zijn rijk­dom weg­gaf aan het goe­de doel. Het was een gewel­dig ver­haal, ieder­een vond het fan­tas­tisch, zei de beken­de cryp­to-jour­na­list Zeke Faux. De poli­ti­ci in het Con­gres von­den het gewel­dig, de durf­ka­pi­ta­lis­ten von­den het gewel­dig, de ban­kiers von­den het gewel­dig. Het eni­ge pro­bleem met zijn betoog was dat het gewoon niet klopte.

In sep­tem­ber 2022 publi­ceer­de de durf­ka­pi­ta­list Sequoia Capi­tal een hul­di­gend pro­fiel over Bank­man-Fried in zijn tijd­schrift. Op dat moment werd de waar­de van FTX geschat op maar liefst $32 mil­jard. In het – onder­tus­sen ver­wij­der­de — arti­kel geti­teld “FTX’s SBF Has a Savi­or Com­plex, and May­be You Should Too”, beschreef auteur Adam Fis­her de altru­ïs­ti­sche inspan­nin­gen van Bank­man-Fried om zijn rijk­dom te maxi­ma­li­se­ren met als bedoe­ling om zijn impact op de wereld te maxi­ma­li­se­ren. Het impli­ceer­de wel een gigan­tisch risi­co, schreef Fis­her. Om het mees­te goed te kun­nen doen voor de wereld, aldus Fis­her, moet Sam Bank­man zo risi­co­vol te werk gaan dat hij tevens op slechts een munt­worp staat van het bankroet.

Een maand en een half later publi­ceer­de de infor­ma­tie­ve web­si­te Coin­Desk een explo­sief rap­port. Vol­gens hen had Ala­me­da meer dan de helft van zijn port­fo­lio van $15 mil­jard in FTT ste­ken. FTT was de cryp­to­munt die door FTX zelf werd uit­ge­ge­ven. Deze publi­ca­tie riep vra­gen op over de wer­ke­lij­ke waar­de van de bezit­tin­gen van Ala­me­da, en het belan­gen­con­flict tus­sen Ala­me­da ener­zijds en FTX ander­zijds. Slechts ogen­schijn­lijk waren dit onaf­han­ke­lij­ke bedrij­ven.
Ver­vol­gens ver­scheen er op 6 novem­ber 2022 als bij don­der­slag een bericht van bran­che­r­i­vaal, Binan­ce CEO Chang­peng Zhao, beter bekend als CZ. CZ kon­dig­de aan dat hij zijn aan­zien­lij­ke belan­gen in FTT crypto’s zou dum­pen. Op 11 novem­ber was de implo­sie van FTX com­pleet, en daar­mee het mooie ver­haal van Sam de cryp­to­held. Voor som­mi­ge ken­ners van de cryp­to­boom, en van Bankman-Fried’s opkomst als een mete­oor, kwam de val niet onver­wacht. In een inmid­dels ver­wij­derd bericht zei Sequoia Capi­tal dat ‘het intel­lect van Sam Bank­man-Fried al even indruk­wek­kend was als intimiderend’.

Naar­ma­te FTX meer bekend­heid ver­wierf, kwam tevens acteur Ben McKen­zie, bekend van zijn rol in de tele­vi­sie­show The OC, op het voor­plan. Hij ont­pop­te zich als één van de meest mon­di­ge cryp­to-scep­ti­ci van de VS. In juli 2022 stem­de Bank­man-Fried ermee in om een inter­view te geven aan McKen­zie. De acteur was een boek aan het schrij­ven, geti­teld “Easy Money: Cryp­to­cur­r­en­cy, Casi­no Capi­ta­lism, and the Gol­den Age of Fraud.” In een krap hotel­ka­mer­tje in Man­hat­tan vond de ont­moe­ting plaats die McKen­zie later omschreef als “waar­schijn­lijk het vreemd­ste uur van mijn leven”. Bank­man-Fried pro­beer­de de auteur-acteur ervan te over­tui­gen dat cryp­to — en tevens Sam Bank­man-Fried – een posi­tie­ve kracht was voor de wereld. Ik denk dat hij zich­zelf toen aan mij pro­beer­de te ver­ko­pen als het Cali­for­ni­sche won­der­kind, de mil­jar­dair-filan­troop, zei McKen­zie. Het was een idee waar zelfs McKen­zie wou in gelo­ven. Tot­dat ze begon­nen te pra­ten. Hij had moei­te om me eer­lij­ke ant­woor­den te geven op een aan­tal basis­vra­gen, zoals “wat is cryp­to­cur­r­en­cy eigen­lijk?” zei de McKen­zie achteraf.

Gedu­ren­de de vier weken van het pro­ces in Man­hat­tan schil­der­den de advo­ca­ten van Bank­man-Fried hun cli­ënt af als een wis­kun­de-nerd die over­wel­digd werd door zijn eigen groei­en­de impe­ri­um. Op de getui­gen­bank, nu in maat­pak en met kort geknipt haar, tracht­te Bank­man-Fried een deel van de schuld door te schui­ven naar ex-vrien­din Caro­li­ne Elli­son. Elis­son had schul­dig gepleit voor frau­de, waar­bij ze ver­zuim­de risi­co­vol­le posi­ties af te dek­ken om zo Ala­me­da te bescher­men tegen een fail­lis­se­ment. De aan­kla­ger schil­der­de op zijn beurt Bank­man-Fried af als iemand wiens gren­ze­lo­ze ambi­tie hand in hand ging met een extre­me hoog­moed die ertoe leid­de dat Bank­man enor­me risico’s nam met zijn bedrijf. De ver­dach­te gok­te eigen­lijk met gel­den van klan­ten, betoog­de de aan­kla­ger Nico­las Roos.

De onder­gang van Bank­man-Fried werd in de hand gewerkt door leden van zijn inner cir­cle, waar­on­der zijn ex-vrien­din Elli­son, de ex-CEO van Ala­me­da, even­als aijn collega’s Adam Yedi­da, Gary Wang, en Nis­had Singh, een jeugd­vriend van de jon­ge­re broer van Bank­man-Fried. Ter­wijl Bank­man beloof­de klan­ten­gel­den te bescher­men en de indu­strie op te scho­nen, droeg hij hen op om frau­de te ple­gen. Ze moesten een ach­ter­deur­tje open­zet­ten tus­sen Ala­me­da Research en FTX zodat hij FTX als een spaar­pot kon gebrui­ken. Het geld finan­cier­de zijn opkomst bij FTX, maar hij hield zich ook bezig met vast­goed, met mil­jar­den­in­ves­te­rin­gen en hij gaf zo’n $100 mil­joen uit poli­tie­ke dona­ties. Om nog maar te zwij­gen van het ver­ber­gen van de mil­jar­den aan schul­den die Ala­me­da ver­schul­digd was. Zelfs zijn fysie­ke ver­schij­ning was fake, getuig­de Elli­son. Zijn slor­di­ge haar en goed­ko­pe auto wer­den “beter voor zijn ima­go” bevon­den, omdat het hem authen­tie­ker deed lij­ken dan de typi­sche effec­ten­bro­ker. Maar dat fake ima­go ver­borg zijn extre­me ambi­tie, beweer­de ze. Hij dacht zelfs dat er een kans van 5% bestond dat hij ooit pre­si­dent van de VS zou wor­den, zei Elli­son tij­dens het pro­ces. Ter­wijl velen het pro­ces heb­ben gezien als een soort afre­ke­ning, was voor­ma­lig FTX-mede­werk­ster Nata­lie Tien het daar­mee niet eens. De 33-jari­ge vrouw woon­de even­eens het pro­ces bij en vond dat som­mi­ge delen van het ver­haal – zoals het gebruik van pri­vé­jets — uit hun con­text wer­den gehaald. Hij heeft gelo­gen en geld gesto­len, ja, maar ik denk niet dat het komt omdat hij heb­zuch­tig was, zei ze. Ik zag hem elke dag rond­lo­pen in een oude ver­sle­ten T‑shirts zon­der schoe­nen en hij reed echt rond in een ram­me­len­de auto. Het was geen act, zei ze.

Dis­clai­mer: boven­staan­de infor­ma­tie is geen aan­bod noch een uit­no­di­ging om effec­ten of een ander beleg­gings­pro­duct te kopen of ver­ko­pen of om deel te nemen in een han­dels­stra­te­gie noch het ver­le­nen van een beleg­gings­dienst in de zin van de wet van 2 augus­tus 2002 of het ver­le­nen van een onder­zoeks­dienst in de zin van het MiFID KB van 19 decem­ber 2017. Hoe­wel de inhoud van deze web­si­te met de mees­te zorg is samen­ge­steld en is geba­seerd op betrouw­ba­re infor­ma­tie­bron­nen, wordt er geen enke­le uit­druk­ke­lij­ke of impli­cie­te garan­tie of ver­kla­ring gege­ven omtrent de juist­heid of vol­le­dig­heid van de infor­ma­tie. De door ons ver­strek­te infor­ma­tie kan zon­der voor­af­gaan­de ken­nis­ge­ving wor­den gewij­zigd. Het gebruik van de infor­ma­tie op deze web­si­te is op eigen risi­co. Het is niet toe­ge­staan deze web­si­te te ver­me­nig­vul­di­gen, repro­du­ce­ren, dis­tri­bu­e­ren, ver­sprei­den of tegen ver­goe­ding beschik­baar te stel­len aan der­den, zon­der de voor­af­gaan­de uit­druk­ke­lij­ke, schrif­te­lij­ke, toe­stem­ming van Capi­tal Plan Invest B.V. De waar­de van uw beleg­ging kan fluc­tu­e­ren. In het ver­le­den behaal­de resul­ta­ten bie­den geen garan­tie voor de toe­komst. Deze infor­ma­tie is niet bestemd voor US Per­sons als gede­fi­ni­eerd in Rule 902 van Regu­la­ti­on S van de Uni­ted Sta­tes Secu­ri­ties Act of 1933, en mag niet gebruikt wor­den voor het wer­ven van inves­te­rin­gen of inschrij­ven op effec­ten in lan­den waar dit niet is toe­ge­staan door de loka­le toe­zicht­hou­der of wet- en regel­ge­ving. Op deze dis­clai­mer is Bel­gisch recht van toepassing.

Dis­clai­mer: boven­staan­de infor­ma­tie is geen aan­bod noch een uit­no­di­ging om effec­ten of een ander beleg­gings­pro­duct te kopen of ver­ko­pen of om deel te nemen in een han­dels­stra­te­gie noch het ver­le­nen van een beleg­gings­dienst in de zin van de wet van 2 augus­tus 2002 of het ver­le­nen van een onder­zoeks­dienst in de zin van het MiFID KB van 19 decem­ber 2017. Hoe­wel de inhoud van deze web­si­te met de mees­te zorg is samen­ge­steld en is geba­seerd op betrouw­ba­re infor­ma­tie­bron­nen, wordt er geen enke­le uit­druk­ke­lij­ke of impli­cie­te garan­tie of ver­kla­ring gege­ven omtrent de juist­heid of vol­le­dig­heid van de infor­ma­tie. De door ons ver­strek­te infor­ma­tie kan zon­der voor­af­gaan­de ken­nis­ge­ving wor­den gewij­zigd. Het gebruik van de infor­ma­tie op deze web­si­te is op eigen risi­co. Het is niet toe­ge­staan deze web­si­te te ver­me­nig­vul­di­gen, repro­du­ce­ren, dis­tri­bu­e­ren, ver­sprei­den of tegen ver­goe­ding beschik­baar te stel­len aan der­den, zon­der de voor­af­gaan­de uit­druk­ke­lij­ke, schrif­te­lij­ke, toe­stem­ming van Capi­tal Plan Invest B.V. De waar­de van uw beleg­ging kan fluc­tu­e­ren. In het ver­le­den behaal­de resul­ta­ten bie­den geen garan­tie voor de toe­komst. Deze infor­ma­tie is niet bestemd voor US Per­sons als gede­fi­ni­eerd in Rule 902 van Regu­la­ti­on S van de Uni­ted Sta­tes Secu­ri­ties Act of 1933, en mag niet gebruikt wor­den voor het wer­ven van inves­te­rin­gen of inschrij­ven op effec­ten in lan­den waar dit niet is toe­ge­staan door de loka­le toe­zicht­hou­der of wet- en regel­ge­ving. Op deze dis­clai­mer is Bel­gisch recht van toepassing.